"Je moet je angst van je afspoelen"

Stef Bos schudt zijn huidskleur af in Zuid-Afrika

Hij begon in Veenendaal en zwierf langs de rivier. Hij kwam terecht in Witsand, Zuid-Afrika. Stef Bos (40) en de ontmoeting met zijn dolende schaduw. Een week lang trok hij zich terug in de stilte. Op Witsand, aan de Kaap in het zuidelijkste deel van Zuid-Afrika. Een eindeloos leeg strand waar de aarde eindigt en de zee begint. En er was een rivier. Rivieren waarin je op kunt gaan, in mee kunt stromen, maar waar je ook tegen in kunt zwemmen. "Dan vertraagt de rivier je vooruitgang en heb je de tijd om te zien waar je aan voorbij komt."

Stef Bos, zanger, schrijver, liedjesmaker. Een leven lang op reis om te ontdekken waar je vandaan komt. Daar in die mooie verlatenheid van het strand aan de Kaap probeerde hij te verklaren waarom hij juist op die plek terecht was gekomen. Vele duizenden kilometers en tientallen levensjaren vanaf zijn vertrekpunt in Veeenendaal. In Witsand printten zijn gevoelens de volgende woorden: "Hoe sterk is het toeval? Hoe sterk is het lot? Ben ik wie ik zijn wou? Is het dit wat ik zocht?".
De tekst van Witsand, een lied op zijn nieuwe cd Van Mpumalangha tot die Kaap. Een reisverslag en een liefdesverklaring over zijn tien jaar durende verhouding met het land in 'die Suide'. Een cd die stroomt als een rivier en je verdrinkt in warme gevoelens voor de klanken van het land van Suikerbossie.

Zwarte cultuur

"Afrika is zo zalig. Het levensritme zo ongedwongen. Ik was in Zimbabwe in een zo godverlaten savanne, waar de wind je dwingt tot een ander ritme van je hart, tot een andere manier van denken." Hij werd verliefd op het continent, op de cultuur. "Daar zeggen ze: 'Jullie westerlingen moeten een tijdstip met elkaar afspreken op elkaar te zien. Wij ontmoeten elkaar als we elkaar willen zien’. In Afrika leven de mensen in het nu. Ze sparen niet. Hebben ze iets, dan maken ze het op. ‘Jij leert dat nooit', zeiden vrienden tegen me. Je leert het vanzelf, zeg ik. Je moet je angst van je af spoelen".

Stef Bos leefde als blanke in de zwarte cultuur van de Zulu’s, de Xhosa’s, de Sohto’s, de Ndebele. Woonde in hun townships, kwam in hun shebeens, hun kroegen. Daar voelde Stef Bos pas de kleur van zijn huid, en ontdekte hij hoe moeilijk het is om die witte huid onzichtbaar te maken. Het was de muziek die het hem mogelijk maakte. "Daar vond ik de vrijheid in mijn hoofd, waar ik al zo lang naar op zoek was. Iedereen in Zuid-Afrika zingt. Op weg naar hun werk, op weg naar huis."

Blaasoppie

Stef Bos: "Als je daar meet muzikanten samen speelt, gaat het zo anders. Vijftien minuten speelt iemand drie akkoorden. Moet ik nu iets gaan schrijven, dank je dan, moet ik een melodie maken. Nee, zeggen ze. Dat komt vanzelf. Je moet gewoon doorgaan."
Het heeft zijn geest verruimd. Zo is ook zijn cd ontstaan. Een mengelmoes van dingen, zo zegt hij, die voor zijn gevoel p een vreemde manier bij elkaar horen. Stemmen die elkaar zoeken, gedachten die elkaar ontmoeten en het lied is er plotseling. "Ik wist ook niet van tevoren dat er een plaat van zou komen. We hebben het uiteindelijk gedaan om ruimte in ons hoofd te maken voor iets anders." The African Shuffle, de lome tred, het glijmiddel naar onthaasting. Hij ontdekte de klank van het Afrikaans, taal van de straat, taal van het volk. "Wij zeggen kameleon, zij zeggen verkleurmanneke. Iemand die zich opwindt om indruk te maken noemen een een blaasoppie."

Mengelmoes

Zijn zinnen zijn korter geworden. Door de klank te laten klinken, hoef je niet meer zoveel te zeggen. "Het gaat er niet meer om hoe je iets zegt, als het gevoel er maar uitkomt." Dus staat zijn cd vol met klanken uit verschillende culturen. Hij noemt het een soort bastaardstijl.
Stef Bos kent inmiddels de richting waarheen hij wil. "Eerst moet je je jeugd uitkakken, onthechten. Inzien dat het proces waarin je zit onomkeerbaar is. Je niet meer op laten naaien. Dat ontdekken is zalig."
Over een paar weken gaat Stef Bos met Frank Boeijen terug naar Zuid-Afrika. Samen met een aantal muzikanten van daar een paar weken zich opsluiten in een huis. Muziek maken. Zich mee laten zuigen in de mengelmoes van klanken. Terug naar het land waar hij verliefd op is, naar Suikerbossie, terug in het spoor van de oude schepen, ver voorbij de evenaar.


< Terug